Nadat Chris Baelus een laatste keer voor de aula stond en zijn studenten een terugblik gaf op de evolutie van de opleiding PO (Productontwikkeling), kwam ANTWERP. POWERED BY CREATIVES op de proppen met een gepast eerbetoon aan zijn jarenlange inzet voor de faculteit. Via de podcastreeks POcast: vijftig jaar Productontwikkeling in Antwerpen kreeg Chris een uniek cadeau. Noem het een naslagwerk, maar tegelijk ook een eerbetoon aan de man die vijftig jaar lang zijn stempel drukte op deze opleiding aan de Universiteit Antwerpen.

“Eerlijk gezegd? Ik had eigenlijk een boekenbon verwacht!” vertrouwt de immer vrolijke Chris ons toe. “Het zou de derde bon geweest zijn, maar zo’n podcast is toch even iets anders. Ik moest even wennen aan het idee, gezien ik sinds mijn emeritaat niet meer zo graag in de spotlight sta. Uiteindelijk besefte ik maar al te goed dat ik een bevoorrechte getuige was van de groei en bloei van de opleiding PO. Net zoals Bruno de Wever me ooit zei: ‘Geschiedenis wordt gemaakt door degene die het schrijft.’ Wel, ik was blij om het niet te moeten schrijven, maar om het verhaal te mogen vertellen: het was een geweldige gedachte om te zorgen dat de roots van de opleiding op deze manier gekend bleef. Ik was verheugd om op een compleet nieuwe manier iets terug te mogen doen voor de opleiding. En des te meer omdat ik het met alumni, collega’s en andere iconen mocht beleven. Dat overtuigde me helemaal!”

“Ik schat de waarde ervan heel hoog in. Zoals het drie verschillende periodes beschrijft via anekdotes en verhalen uit vervlogen tijden: zo mag het van mij gerust een plaats krijgen in de opleiding. Het is een prachtig verhaal voor instromende studenten. Er kwamen zoveel invloeden samen terwijl de opleiding evolueerde en net die samensmelting vormt het succes van wat PO nu is. Die verbondenheid ervaar je ook als je de podcast luistert. Het is belangrijk dat de nieuwe lichting studenten realiseert dat deze opleiding prat gaat op die connecties, de verbinding en de onderlinge communicatie.”

“Ontwerpers willen de wereld constant veranderen en verbeteren.  Bram Vermeulen zong in zijn lied De Steen: ‘Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde. Het water gaat er anders dan voorheen.’ Bij ons is deze rivier de Schelde met zijn venijnige bochten, net zoals de opleiding ook zijn strubbelingen en kronkels kende. Maar diezelfde rivier bracht ook kennis en welvaart naar Antwerpen, en zo bekijk ik de opleiding ook. Tja, en mijn functie in dit geheel was … baggeren (lacht)! Neen, laat het me anders omschrijven … het was eerder ‘als loods fungeren’. Ik hielp mee die kennis in de opleiding te brengen, net zoals ik ooit werd geloodst door notabelen als oprichter Vic Goyvaerts, Philip Neerman, Paul Verhaert en vele anderen.”

“Er waren de nodige strubbelingen, zoals dat met elke vorm van evolutie gepaard gaat. Zo was er de angst dat de eigenheid in de academische logica verloren zou gaan. Je zou hier kunnen zeggen dat ik meebaggerde om de creativiteit in de academische context te helpen behouden (lacht). Daarnaast werd het ook duidelijk dat communicatie niet zo evident loopt bij ontwerpers. Het vakgebied en de toepassingen van productontwikkeling zijn omvangrijk. Een ontwerper heeft ook een zeer breed profiel, waardoor opdrachtgevers vaak een sceptische houding aannemen. Samen met de sterke persoonlijkheden van ontwerpers zijn dit allemaal factoren die de communicatie een pak bemoeilijken.”

“Vele ontwerpers ervaarden al een drempel toen ze aan hun ouders vertelden dat ze productontwikkeling wilden studeren. Want: ‘wat kon je daar nu mee bereiken?’. Vervolgens zijn er ook heel wat bedrijven die – vroeger meer dan nu – de ontwerper in een artistiek hoekje willen duwen door de ‘onbekendheid’ die ermee gepaard gaat. Tot slot is er ook vanuit de maatschappij steeds een terughoudendheid geweest om te snel en te sterk te innoveren. Het was dus heel vaak een dunne koord om te bewandelen, maar voor alles is een uitweg. Zoals we beschrijven in de derde aflevering, hoop ik dat ‘systemic design’ oplossingen kan aanreiken voor de ‘wicked problems’: de grote sociaal-maatschappelijke uitdagingen van de toekomst. Als ontwerpers willen we vooral bouwen aan een betere samenleving die minder grondstoffen vraagt van de planeet. Wij leggen bouwstenen voor een sociale en duurzame maatschappij waarin ecologie een norm wordt en waarbij het centraal plaatsen van de eindgebruiker – onze medemens – de kerngedachte blijft.”

“Om het meteen in de Antwerpse context te bekijken: de melting pot, zeker naar ANTWERP. POWERED BY CREATIVES toe. Net door de synergie van een netwerk zoals hier in Antwerpen behoud je consistentie, maar zorg je ook voor verschil. Ontwerpers zijn in feite de lijm in projecten: ze brengen kennis en mensen samen. Tegelijk brengen ze de eindgebruiker mee in het debat, zodat ze nuttige, daadkrachtige veranderingen realiseren.”

“Wel, het was eerst en vooral best een vermoeiende dag: zeer intens voor de stembanden. Bij de derde opname voelde ik dat mijn stem echt rust kon gebruiken. Maar verder vond ik vooral de gesprekken interessant en hartverwarmend. Je moet weten dat de vele lockdowns nog niet zo ver achter de rug waren: ik had alle praatgasten al een lange tijd niet meer gezien. Bij nader inzien kwamen de opnames dus op het ideale moment.”

“Niet meteen een verrassing, maar het werd wel duidelijk dat ik een veeleisend docent was. Ik besefte gewoon dat je mensen mág uitdagen. Mijn studenten moesten dieper durven gaan en niet bij de eerste oplossing stoppen met nadenken: zo creëren ze de vrijheid om de materie te veranderen. Daarnaast gaf David Pas me een enorm, uniek compliment in de tweede aflevering. Hij noemde me ‘een moreel kompas’, en ik besefte de waarheid ervan pas toen David het uitsprak. Ik kon blijkbaar een spiegel voorhouden aan mijn studenten en hen verantwoordelijkheid laten nemen. En zo zag ik tal van hen met een open mind en op gelijke basis een dialoog met de docenten aangaan. ‘Bruggenbouwers’, zo noemde Dorothy Migneau het ook wel in die tweede aflevering. De opleiding staat bekend om directe communicatie in beide richtingen mogelijk te maken: zo sloop je barrières en bouw je in feite bruggen. Het geeft me enorm veel voldoening om te weten dat ik hiertoe concreet heb bijgedragen.”

“Je luistert als het ware naar een wereld die evolueert over dertig jaar heen. Besef goed dat we in de jaren tachtig moesten ontwerpen zonder computers en directe communicatiemiddelen, maar met typemachines en Tipp-Ex als we wouden corrigeren! Die omgeving dwong ons net om creatief te zijn en ons te ontwikkelen tot hoe we nu ontwerpen. Eigenlijk zijn de spelregels om creatief te zijn dus helemaal niet veranderd, maar de tools wel. Elk van de drie gesprekken geeft de tijdsgeest en bijhorende thema’s ook goed weer. De vrijheid en het avontuurlijke zit in de eerste aflevering, waarna de volwassenwording van de opleiding in de tweede aflevering aan bod komt. En dan is er de derde aflevering over hoe deze generatie het verderzet en of ik effectief een erfenis nalaat of niet.”

“Na al die jaren is het best gek om te beseffen dat je je ‘kinderen’ achterlaat. Maar toch ben ik enorm gerust: door deze podcast op te nemen heb ik een goed idee van hoe alles verder zal gaan. Het blijft nog steeds een atypisch moment om afscheid te nemen. Na dertig jaar face to face les te geven, zijn er plots al die lockdowns en ondertussen ook de nasleep van de coronacrisis. Je loopt dan wat verloren, dus gelukkig bood deze opname me net terug de connectie met de mensen en dus ook de ziel van de opleiding. Ik ben er dan ook zeker van dat ze vanuit de Universiteit Antwerpen me af en toe zullen raadplegen voor advies en jury’s. Zo hou ik de vinger aan de pols. Ik wil zeker niet als een schoonmoeder klinken, hoor: ik heb een enorm vertrouwen in het team dat er nu staat. De opvolging van mezelf en de andere collega’s is heel geslaagd: er hangt echt terug dezelfde sfeer en dynamiek als vroeger. PO is dus in goede handen, zelfs beter dan wij hadden gehoopt!”

___

Benieuwd naar deze podcast? Beluister onze POcast: vijftig jaar Productontwikkeling in Antwerpen op Spotify en iTunes, of luister hieronder:

Heeft je onderneming nood aan een creatieve sparringpartner of nieuwe inzichten voor je bedrijfsstrategie? Ontdek op deze pagina al onze initiatieven. Toch nog een andere vraag? Neem contact op!

Gebeten door Productontwikkeling? Bezoek dan snel de website van de Universiteit Antwerpen!